Als eerste zorginstelling in Nederland behaalde GGZ Delfland vorig jaar voor drie van haar locaties het zilveren certificaat van de aangescherpte versie van de Milieuthermometer Zorg. Een prestatie om trots op te zijn. Hoog tijd om dus eens in gesprek te gaan met Duurzaamheidscoördinator Annie Dijkshoorn en Michel Kampert, Coördinator Services bij GGZ Delfland.
Veel zorgorganisaties zijn bezig met duurzaamheid, maar GGZ Delfland loopt daarin duidelijk voorop. “Duurzaamheid wordt echt door ons bestuur gedragen” legt Annie uit. “Dit betekent dat GGZ Delfland erin wil investeren, iets wat noodzakelijk is om echt stappen te zetten. Anders gebeurt er vaak alleen wat wettelijk verplicht is.”
Voor de massa uit
De afgelopen jaren heeft GGZ Delfland veel stappen gezet. Zo is het vastgoed verduurzaamd, is gekozen voor groene energie en wordt er gewerkt aan een duurzaam wagenpark. Ook wordt ingezet op afvalscheiding en het gebruik van duurzame alternatieven in alle facetten van de organisatie, van schoonmaakmiddelen tot printers.
Dat voorop lopen qua duurzaamheid soms ook praktische problemen met zich meebrengt ondervindt GGZ Delfland aan den lijve. Annie vertelt: “In het klimaatakkoord 2019 heeft de overheid als doel gesteld om in 2030 de CO2-uitstoot met 49% te reduceren ten opzichte van 1990. Om dit te realiseren hebben zorginstellingen de plicht gekregen om in kaart te brengen wat zij aan energiebesparende maatregelen hebben genomen en nog nemen voor 2030. Dit registreren wij in zogenaamde C02reductie-routekaarten van Milieuplatform Zorg. Deze hebben als peildatum 2018, maar veel energiebesparende maatregelen hebben wij al voor dit jaartal genomen. Denk hierbij aan zonnepanelen, ledverlichting en isolatie. Wanneer GGZ Delfland het referentiejaar verder terug kan leggen, komen we tot een betere weergave van onze daadwerkelijke reductie. Daarin lopen we dan net te ver voorop”.
Niet vanzelfsprekend
Ondanks een bestuur dat stuurt op duurzaamheid, gaat dit ook binnen GGZ Delfland niet zonder slag of stoot. “Het allerbelangrijkste is dat je duurzaamheid continu zichtbaar maakt in de organisatie” legt Annie uit. “Hiervoor moet je als duurzaamheidscoördinator zelf ook fysiek aanwezig zijn op afdelingen. GGZ Delfland is een grote organisatie met veel locaties en best wat eilandjes. Dan mis je nog wel eens wat en wordt er soms toch iets aangeschaft wat eigenlijk niet kan volgens ons duurzaamheidsbeleid.”
Toch kan het soms ook niet anders, zoals in maart vorig jaar toen alle medewerkers van GGZ Delfland net als de rest van Nederland ineens thuis moest kunnen werken door corona. “Dan moet er ineens heel snel veel apparatuur voor thuis worden aangeschaft” vertelt Annie. “Dan heb je niet zoveel te kiezen, maar moet je het doen met wat beschikbaar is.”
Pionieren
Dat duurzaamheid in veel gevallen pionieren blijft bevestigd ook Michel, die binnen GGZ Delfland eindverantwoordelijk is voor voeding en schoonmaak. “Soms is het ook best lastige materie. We wilden bijvoorbeeld graag duurzame suiker in zakjes gebruiken voor bij de koffie. Dan is er wel een biologische suikervariant, maar die moet dan helemaal uit Indonesië komen, want rietsuiker groeit nu eenmaal niet in Nederland. Dan vraag je je af, hoe duurzaam is dat? Uiteindelijk hebben we een duurzaam alternatief gekozen dat uit Europa kwam. Zo weeg je continu je keuzes af.”
Voedselverspilling
De keuze voor duurzame producten is één van de manieren waarop GGZ Delfland de komende jaren eten en drinken verder wil verduurzamen. Een ander aandachtsgebied om bewuster met voeding om te gaan is de vermindering van voedselverspilling. Michel vertelt: “Mijn eerste opdracht bij GGZ Delfland was om het zelf koken weer regulier in te bedden in de organisatie. We gebruiken hiervoor nu verse onbewerkte producten, die voor een deel ook uit onze eigen moestuin komen. Hoewel dit initieel gedaan is om de kwaliteit van voeding en de beleving rondom eten en drinken te verbeteren, zien we als bijeffect dat we veel minder voedsel verspillen. Dit komt omdat we bovenop het proces zitten en precies koken wat nodig is. Andere voordelen zijn dat we veel minder plastic afval genereren en zorgen voor minder CO2-uitstoot, omdat het eten niet voor een tweede maal verwarmd hoeft te worden. Dit zorgt voor een grote milieubesparing.”
Ook kijkt GGZ Delfland naar verpakkingen die in het restaurant en op de afdelingen gebruikt worden. “We kiezen zoveel mogelijk voor porselein in plaats van wegwerpservies. Waar dit echt niet anders kan, bijvoorbeeld voor de afhaal in ons restaurant, hebben we samen met Huuskes een assortiment duurzame disposables samengesteld dat volledig biologisch afbreekbaar is.”
Maatwerk is belangrijk
Één van de lessen die Michel en Annie de afgelopen jaren geleerd hebben als het gaat om duurzaamheid, is dat maatwerk per afdeling belangrijk is. “In het begin probeerden we veel duurzame processen te standaardiseren” vertelt Annie. “We zijn bijvoorbeeld groots ingestapt op een generieke oplossing voor afvalscheiding. Uiteindelijk blijkt in de praktijk dat het op sommige afdelingen lastig te implementeren is. We behandelen bij GGZ Delfland psychiatrische cliënten, die hebben hun prioriteit in veel gevallen niet bij afvalscheiding liggen. Op alle afdelingen staan mooie afvalbakken, maar toch zie je dat afval lang niet overal goed gescheiden wordt. Als je dan in gesprek gaat kom je erachter dat medewerkers het vaak wel belangrijk vinden, maar dat de juiste manier van afvalscheiding een uitdaging blijft, omdat ze soms niet goed weten welk afval in welke bak moet. Denk bijvoorbeeld aan plastic handschoenen. Veel mensen denken dat die bij het plastic afval moeten, maar die horen bij het restaval. Door in gesprek te gaan kom je daarachter en kun je daar meer aandacht aan besteden. Onze medewerkers zijn in staat om een stukje plastic van papier te scheiden. Zij kunnen het goede voorbeeld geven waardoor ook cliënten, als zij straks teruggaan naar de maatschappij, hier een stukje van meenemen.”
Ambities voor de toekomst
GGZ Delfland is nog niet klaar met de verduurzaming van de organisatie. Annie vertelt: “Op dit moment hebben drie locaties het zilveren certificaat van de Milieuthermometer Zorg behaald. Volgend jaar staan ook de overige locaties die in eigendom zijn van GGZ Delfland op de agenda voor deze zilveren certificering. Ook ligt er nog steeds de ambitie om uiteindelijk voor de gouden certificering te gaan.” Michel vult aan: “We zien echt nog voldoende kansen binnen de organisatie. Denk bijvoorbeeld aan de vermindering van de vlees en vis consumptie, maar op andere facetten van voeding valt er nog genoeg te doen.”
Ook zou Annie graag meer doen met de betrokkenheid van medewerkers: “Momenteel hebben we een werkgroep ten behoeve van duurzaamheid. Het zou mooi zijn wanneer we nog meer medewerkers, die vanuit zichzelf al bovengemiddeld bezig zijn met duurzaamheid, hieraan toe kunnen voegen. Deze groep ambassadeurs kan duurzaamheid dan nog meer zichtbaar maken en inbedden in de organisatie. Uiteindelijk moet je het toch samen doen.”